Gisteren kondigde Donald Trump zoals verwacht aan dat hij de Verenigde Staten terugtrekt uit het klimaatakkoord van Parijs. Daarmee wordt de VS een free-rider in de mondiale strijd tegen klimaatverandering. En niet zomaar één. De VS is goed voor meer dan een achtste van de wereldwijde CO2-uitstoot.
In Europa is nu overal te horen dat wij leiderschap moeten tonen. Dat mag niet beperkt blijven tot het nakomen van onze engagementen in het klimaatakkoord van Parijs. Die volstonden al niet om de klimaatopwarming onder de kritieke grens te houden, en met de uitstap van de VS al helemaal niet meer.
VS toch laten bijdragen
Wel kunnen we de VS op een onrechtstreekse manier toch nog laten bijdragen aan de strijd tegen klimaatverandering.
Daarvoor moeten we een CO2-invoerheffing instellen op Amerikaanse producten. Met de inkomsten daarvan kunnen we klimaatprojecten in de rest van de wereld financieren, daar waar ze het meest efficiënt kunnen worden uitgevoerd, waar ze het meest CO2-reductie per euro opleveren.
Slimme heffing is legitiem
Zo’n taks gaat niet in tegen onze internationale handelsverplichtingen. In 2009 bracht de Wereldhandelsorganisatie samen met het Milieuprogramma van de Verenigde Naties een rapport uit waarin ze stelden dat onder bepaalde voorwaarden een CO2-invoerheffing toegelaten is.
We kunnen die heffing op een slimme manier toepassen. De bedoeling is free-rider gedrag te bestraffen en opnieuw een gelijk speelveld te installeren, en dus moeten we een onderscheid maken tussen de mate waarin Amerikaanse bedrijven profiteren van de uitstap uit het klimaatakkoord door op een meer vervuilende manier te produceren. Op hun producten heffen we een hogere heffing, terwijl dat voor andere producten een lagere taks zal zijn, of zelfs geen extra belasting nodig is.
Waarschuwing aan andere landen
Door deze beslissing van Trump te sanctioneren, geven we ook een signaal aan andere landen. Het klimaatakkoord van Parijs bevat zelf geen sanctiemechanisme, en dus bestaat het risico dat ook andere landen zich uit de overeenkomst zullen terugtrekken, of hun engagementen niet zullen nakomen zonder formeel uit het akkoord te stappen. Als de EU, nog steeds de grootste markt van de wereld, toont dat het bereid is zo’n beslissing te bestraffen, zullen ook anderen twee keer nadenken voor er de kantjes van af te lopen.
We zetten hiermee de relatie met Trump natuurlijk onder spanning, maar niet noodzakelijk met de rest van de VS. Gisteren tweette ook de vorige Amerikaanse ambassadeur bij de EU Anthony Gardner zijn steun voor een dergelijk sanctiemechanisme. Het valt te verwachten dat ook vele andere Amerikanen die deze kortzichtige beslissing van Trump betreuren een Europese reactie zullen begrijpen en zelfs toejuichen.
Trump raken waar het pijn doet
Misschien zal zulke sanctie Trump snel op andere gedachten brengen. We raken hem waar het pijn doet. Trump wil namelijk het handelstekort van de VS terugschroeven, vooral door de export op te drijven. Door deze CO2-importbelasting wordt dat moeilijker.
Op zijn ondertussen karakteristieke wijze blies Trump gisteren al warm en koud. Hij stelde onmiddellijk te stoppen met de implementatie van het akkoord van Parijs maar open te staan voor een ander, beter akkoord.
Laten we hem een stevig handje helpen om snel weer toe te treden tot de mondiale coalitie tegen de opwarming van de aarde. In Trump zijn eenvoudige kosten-baten analyses, kunnen we de kosten van niet-deelname aan de internationale strijd tegen klimaatverandering met deze heffing opdrijven.
Kans om eerlijker handelsbeleid in praktijk te brengen
Sinds een paar maanden heeft iedereen de mond vol van een eerlijker Europees handelsbeleid. Dit is de kans voor de EU om de daad bij het woord te voegen. Naast de nefaste gevolgen voor het klimaat, zou het niet eerlijk zijn ten aanzien van onze bedrijven en arbeiders dat zij geconfronteerd worden met concurrentie van Amerikaanse producten die op een meer vervuilende manier zijn geproduceerd.
Een CO2-invoerheffing zou een win-win betekenen voor de mondiale strijd tegen klimaatverandering en voor de legitimiteit van het Europees handelsbeleid.
Deze opinie verscheen eerder op knack.be.